کویر نمکی حاج علیقلی در جنوب شرق دامغان با فاصله ای 43 کیلومتری از این شهر و نزدیک به روستای خورزان در استان سمنان قرار دارد. حاج علیقلی کویر چندان وسیع و پهناوری نیست و وسعتش تنها به 6541 کیلومتر می‌رسد. ارتفاع کویر از سطح دریا حدود 1100 است و اطراف آن را کوه‌های مختلف مانند کوه دولت یار، خرس، ترکمن گدر، آهوند، پنج و سرخ گرفته‌اند.

همان‌طور که گفتیم کویر حاج علیقلی سمنان کویری نمکی است و گیاهان و درختانی که در این منطقه رشد می‌کند گیاهانی شور پسند هستند. به همین دلیل در این منطقه درختان تاغ و انواع مختلفی از گیاهان شور پسند به چشم می‌خورد. دو رود به نام‌های رودخانه دامغان و رودخانه حسن‌آباد از کوه‌های البرز به سمت کویر حاج علیقلی سرازیر می‌شوند. به جز این دو رود رودهای دیگری هم به کویر سرازیر می‌شوند اما این روزها فصلی بوده و در فصل تابستان دچار خشکی و کم آبی می‌شوند به طور کلی رودهایی که گذرشان از کویر حاج علیقلی است 5 عدد به نام‌های رودخانه دامغان، حسن آباد، کر، کالشور و چشمه علی هستند.

وجه تسمیه این بخش از کویر روایتیست که سینه به سینه از گذشتگان نقل شده است. حاج علی قلی هراتی شریف آبادی در دوره ناصرالدین شاه در مسیردامغان، جندق، اردکان، یزد به کار تجارت مشغول بوده است. مسیر حرکت کاروان‌های تجاری به دلیل وجود دریاچه نمک و باتلاقی بودن زمین‌ها بسیار دشوار و مجبور بودند دریاچه را دور بزنند و مسیر طولانی بود. آنگاه حاج علی قلی تصمیم گرفت مسیر کوتاه‌تری را در دریاچه نمک یا اطراف آن پیدا کند. سرانجام توانست راه میانبر را از مسیر دریاچه به سمت روستای حسن آباد و شریف آباد پیدا کند درحالی ک دونفر از شتران همراه او در بین راه در باتلاق فرو رفتند. این مسیر به لحاظ نزدیکتر بودن مورد استقبال تجار و کاروانیان قرار گرفت و از همان زمان به نام کویر حاج علی قلی معروف و مشهور شد به نحوی که در اطلس های جغرافیایی و نقشه های سرزمینی این بخش از کویر مرکزی به نام کویر حاج علی قلی ثبت گردیده است.

کویر حاج علیقلی مانند بسیاری از کویرهای دیگر آب و هوای گرم دارد و اختلاف دمای شب و روز آن بسیار زیاد است بنابراین سفر به این کویر را در فصل بهار و تابستان پیشنهاد نمی‌شود به ویژه اینکه در این دو فصل تابش خورشید به صورت مستقیم است و رودخانه و دریاچه‌های این کویر خشک می‌شوند و نیمی از زیبایی کویر از بین می‌رود. در مقابل اما فصل پاییز و زمستان کویر آب و هوایی متعادل دارد در این دو فصل گرچه هوا گاهی ابری است اما نور خورشید به صورت کم و ملایم می‌تابد و تجربه بهتری از کویرگردی خواهد بود نکته دیگری که باعث می‌شود سفر به کویر در این فصل را پیشنهاد دهیم پدیده آینه ای شدن زمین است که به دلیل بارش‌های این دو فصل رخ می‌دهد. در نهایت می‌توان گفت که اواسط پاییز تا اواخر خرداد ماه بهترین زمان و مناسب‌ترین فصل برای بازدید از کویر حاج علیقلی است.