تفتان مهم‌ترین آتشفشان نیمه فعال ایران و بلندترین قله در جنوب شرقی کشور است. فوران گاز گوگرد از دهانه‌های آتشفشانی تفتان برای کوهنوردان جذاب و دیدنی است. این قله دارای پناهگاه و امکانات مناسبی در مسیر صعود خود می‌باشد و به عنوان بلندترین قله استان سیستان و بلوچستان در لیست پروژه سیمرغ نیز قرار دارد. آخرین فوران این آتشفشان 6900 سال پیش صورت گرفته و از آن زمان به بعد این قله همچنان به انتشار دود و گاز گوگرد ادامه می‌دهد. نام "تفتان" از واژه محلی "تپت" گرفته شده که به معنای گرما است.

مهم‌ترین قله کوهستان تفتان، قله "مادرکوه" نام دارد که به دلیل نزدیکی به دهانه‌های آتشفشانی و گازهای گوگردی شناخته می‌شود. ارتفاع قله مادرکوه حدود 3920 متر است و در اطراف آن دو قله دیگر به نام‌های قله صبح و قله زیارت (چهل تن) قرار دارند که اختلاف ارتفاع زیادی با مادرکوه ندارند. اما قله زیارت با ارتفاع حدود 3930 تا 3940 متر، بلندترین قله کوه تفتان به شمار می‌رود. تفتان دارای دو شاخک است و قله نرکوه که در شاخک شمال غربی قرار دارد، یکی دیگر از قله‌های این منطقه است که کمتر صعود می‌شود. 

پوشش گیاهی دامنه‌های کوه تفتان شامل درختچه‌های کوهی، ارژن، بادام کوهی، گز، سیه چوب و بوته‌هایی مانند آویشن، کاسنی، ریواس و پونه می‌شوند. گرگ و شغال نیز از حیوان‌های این منطقه هستند. بهترین زمان برای صعود به تفتان نیمه اول فصل بهار است، زمانی که شرایط جوی و دمای هوا متعادل و مناسب برای کوهنوردی است. در نزدیکی قله تفتان سه دریاچه به نام دریاسر قرار دارند که دو دریاچه شمالی کم‌عمق و آب شیرینی دارند، در حالی که سومین دریاچه شور و عمیق‌تر است.