کاخ عالی‌قاپو یکی از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین بناهای تاریخی شهر اصفهان است که در ضلع غربی میدان نقش جهان و روبه‌روی مسجد شیخ لطف‌الله قرار گرفته است. این کاخ در دوران صفویه و در دوران سلطنت شاه عباس اول، میان سال‌های 973 تا 977 هجری شمسی، به‌عنوان ورودی باشکوه دولتخانه صفوی احداث شد. نام کاخ در زبان ترکی به معنای «درگاه بلند» بوده و شکوه و اهمیت جایگاه آن را بازتاب می‌دهد. این اثر با شماره 104 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و از سال 1310 هجری شمسی تحت حفاظت میراث فرهنگی کشور قرار دارد. ساخت اولیه بنا بسیار ساده‌تر از شکل فعلی‌اش بود، اما در طول زمان، به‌ویژه در دوران شاه عباس اول و دوم، توسعه یافت و طبقاتی به آن افزوده شد. در زمان شاه عباس دوم، ایوان ستون‌دار زیبای بنا نیز اضافه شد و به شکلی که امروز می‌بینیم درآمد.

معماری کاخ عالی‌قاپو شگفت‌انگیز و الهام‌بخش است؛ بنایی که از میدان نقش‌جهان دو طبقه به نظر می‌رسد، اما در واقع شش طبقه دارد و با ارتفاعی نزدیک به 48 متر بر فضای میدان تسلط یافته است. ایوان مرتفع طبقه سوم با ستون‌های چوبی چنار، سقف مقرنس‌کاری‌شده و حوض مرمری زیبا که با سیستمی هوشمندانه آب‌رسانی می‌شده، از شاخص‌ترین بخش‌های کاخ به‌شمار می‌آید. تالار موسیقی در طبقه ششم نیز شاهکاری بی‌بدیل از هنر «تنگ‌بری» و «گچ‌بری» است که با طراحی آکوستیک منحصربه‌فرد، انعکاس صدا را به‌طور کامل حذف کرده و تجربه شنیدن موسیقی را به شکلی خالص و بدون پژواک فراهم می‌کرد. افزون بر این، گچ‌بری‌های ظریف، نقاشی‌های مینیاتور اثر استاد رضا عباسی و کاشی‌کاری‌های اسلیمی با طرح‌های شکارگاهی، جلوه‌ای هنری و بی‌همتا به این بنای تاریخی بخشیده‌اند. عالی‌قاپو نه‌تنها مقر حکومت و محل صدور فرمان‌های سلطنتی بوده، بلکه محلی برای برگزاری مراسم و دیدارهای رسمی با مهمانان داخلی و خارجی نیز به شمار می‌آمده است. شاه عباس از ایوان مرتفع این کاخ، مسابقات چوگان و نمایش‌های عمومی میدان نقش جهان را تماشا می‌کرد.

کاخ عالی‌قاپو امروزه به‌عنوان یکی از گنجینه‌های بی‌همتای معماری، هنری و تاریخی ایران شناخته می‌شود و بازدید از آن فرصتی بی‌نظیر برای آشنایی با شکوه دوران صفوی و ظرافت هنر ایرانی است. از نظر دسترسی، کاخ عالی‌قاپو در مرکز تاریخی اصفهان قرار دارد و با خودرو شخصی یا تاکسی به‌آسانی قابل رسیدن است. موقعیت آن در میدان نقش‌جهان امکان بازدید هم‌زمان از دیگر شاهکارهای تاریخی مانند مسجد امام و مسجد شیخ‌لطف‌الله را فراهم می‌سازد. بهترین زمان بازدید، فصل بهار تا اوایل پاییز است که آب‌وهوا مطبوع و نور مناسب برای تماشا و عکاسی فراهم است. در طول بازدید، رعایت اصول گردشگری مسئولانه ضروری است؛ از لمس یا آسیب‌زدن به آثار هنری خودداری کنید، از مسیرهای مشخص عبور کنید و به‌هیچ‌وجه زباله در محیط رها نسازید.