دره لیر، یکی از شگفت‌انگیزترین و رازآلودترین مکان‌های تاریخی استان بوشهر و بندر باستانی سیراف است که قدمتش به دوره ساسانیان بازمی‌گردد. این دره، نه تنها به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و چشم‌اندازهای طبیعی‌اش مورد توجه قرار گرفته، بلکه به‌عنوان گنجینه‌ای از آثار معماری سنگی و تدفینی در دل کوه‌های خشک جنوب ایران، از اهمیت باستان‌شناسی بالایی برخوردار است. در امتداد مسیر دره، آثار گوناگونی همچون غارهای طبیعی و مصنوعی، دخمه‌های تدفینی، استودان‌های سنگ‌تراش، آبگیرها و آب‌انبارها دیده می‌شود که نشان از پیشرفت و دانش فنی مردم آن دوره دارد.

از ویژگی‌های جالب این دره، وجود دخمه‌هایی در ارتفاعات و مناطق صعب‌العبور است که با دقت و مهارت در دل سنگ تراشیده شده‌اند. این فضاها که برای دفن مردگان به‌کار می‌رفتند، هنوز هم در برخی از نقاط دارای بقایای استخوان انسان‌ها هستند که به‌خوبی شرایط تدفین زرتشتیان در آن دوران را به نمایش می‌گذارند. این دخمه‌ها در کنار استودان‌ها (جایگاه نگهداری استخوان‌ها) تصویری زنده از باورها و آیین‌های مرگ و زندگی در دوران ساسانی ارائه می‌دهند. علاوه بر جنبه تاریخی، فضای کوهستانی و دست‌نخورده طبیعت دره حس کاوش و ماجراجویی را در دل دلیل و سنگ زنده می‌کند.

دره لیر به‌خصوص برای علاقه‌مندان به تاریخ، باستان‌شناسی، عکاسی و طبیعت‌گردی مکان فوق‌العاده‌ای است. دسترسی به دره لیر از طریق بندر سیراف و به‌صورت جاده شنی نسبتاً ساده است. بازدید از آن رایگان بوده و معمولاً بین 1 تا 2 ساعت زمان می‌برد. بهترین زمان بازدید از این دره پاییز، زمستان و اوایل بهار است، زمانی که گرمای شدید منطقه کاهش یافته و امکان پیاده‌روی در دل دره آسان‌تر می‌شود. وجود گونه‌هایی از گیاهان مقاوم به خشکی و جانورانی نظیر مارمولک، پرندگان محلی و خزندگان کوچک در حاشیه دره نیز تنوع زیستی آن را تکمیل می‌کند. بازدید از دره لیر سفری به دل تاریخ است که ترکیبی از طبیعت، معماری سنگی، آیین‌های باستانی و زیبایی‌های بکر جنوب را به نمایش می‌گذارد.