طرح ملی «سیمرغ کوه‌های ایران» به عنوان یک ابتکار توسعه‌گرا در صنعت گردشگری کوهستان، توسط فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی جمهوری اسلامی ایران به اجرا درآمده است. هدف اصلی این طرح، معرفی و صعود به بلندترین قله هر یک از 31 استان کشور به عنوان جاذبه‌های گردشگری ورزشی است. این پروژه ملی در پاییز سال 1395 کلید خورد و از سال 1396 به طور رسمی برای عموم کوهنوردان فعال گردید. به منظور دستیابی به نشان سیمرغ کوهنوردی، علاقه‌مندان ملزم به صعود به مرتفع‌ترین قله در هر استان ایران (مجموعاً 31 قله) هستند. یکی از اهداف کلیدی این طرح، علاوه بر ترویج ورزش کوهنوردی، آشنا ساختن کوهنوردان با فرهنگ غنی، آداب و رسوم محلی و جاذبه‌های دیدنی مناطق مختلف ایران است. فدراسیون کوهنوردی این طرح را با الهام از پروژه‌های مشابه بین‌المللی نظیر باشگاه 8,000تایی‌ها، نشان پلنگ برفی و صعود به 7 قله مرتفع در 7 قاره، به عنوان یک پروژه گردشگری کوهنوردی در سطح ملی به اجرا درآورده است. شرکت در طرح سیمرغ مستلزم رعایت مقرراتی است که از سوی فدراسیون تعیین شده است. بر این اساس، صعودها باید تحت نظارت باشگاه‌های کوهنوردی مورد تایید فدراسیون انجام شود و ارائه گزارش برنامه صعود به همراه تصاویر قله برای دریافت نشان سیمرغ الزامی است. در راستای اهمیت ایمنی ورزشکاران، طرح سیمرغ توجه ویژه‌ای به بیمه کوهنوردان دارد و صعودهای انفرادی و غیررسمی در این طرح مجاز نمی‌باشد. لازم به ذکر است که به منظور حفظ ایمنی کوهنوردان و با توجه به شرایط جوی و برودت هوا، صعودهای زمستانه به 26 قله از ابتدای آذرماه متوقف شده و تنها صعود به چهار قله جنوبی کشور و قله برف انبار قم در این بازه زمانی بدون محدودیت اعلام شده است. تاکنون، استقبال قابل توجهی از این طرح صورت گرفته و بیش از 100 کوهنورد موفق به صعود تمامی قلل و دریافت نشان سیمرغ شده‌اند. این استقبال نشان‌دهنده جایگاه محبوب این طرح در جامعه کوهنوردی ایران است. لیست قله‌های طرح سیمرغ طرح سیمرغ شامل صعود به 31 قله مرتفع در 31 استان ایران است. در جدول زیر، لیستی از این قلل به همراه نام استان مربوطه و ارتفاع تقریبی آن‌ها ارائه شده است. لازم به ذکر است که ارتفاعات گزارش شده در منابع مختلف ممکن است با تفاوت‌های جزئی همراه باشند. لیست قله‌های طرح سیمرغ سبلان در استان اردبیل با ارتفاع تقریبی 4811-4818 شاهان‌کوه در استان اصفهان با ارتفاع تقریبی 4040-4044 کان صیفی در استان ایلام با ارتفاع تقریبی 2910-3050 کمال (قوچ‌گلی) در استان آذربایجان شرقی با ارتفاع تقریبی 3707-3767 اورین در استان آذربایجان غربی با ارتفاع تقریبی 3651-3702 شاه‌البرز در استان البرز با ارتفاع تقریبی 4150-4170 بیرمی در استان بوشهر با ارتفاع تقریبی 1950-1970 خلنو در استان تهران با ارتفاع تقریبی 4350-4390 کلونچین در استان چهارمحال و بختیاری با ارتفاع تقریبی 4221-4250 نایبند در استان خراسان جنوبی با ارتفاع تقریبی 2853-3005 شیرباد در استان خراسان رضوی با ارتفاع تقریبی 3303-3327 شاه‌جهان در استان خراسان شمالی با ارتفاع تقریبی 3032-3081 کینو در استان خوزستان با ارتفاع تقریبی 3700-3761 بلقیس در استان زنجان با ارتفاع تقریبی 3332-3363 شاهوار در استان سمنان با ارتفاع تقریبی 3905-3910 تفتان در استان سیستان و بلوچستان با ارتفاع تقریبی 3911-3941 بل در استان فارس با ارتفاع تقریبی 3943-3953 سیالان در استان قزوین با ارتفاع تقریبی 4197-4250 برف‌انبار در استان قم با ارتفاع تقریبی 3233-3260 قولی زلیخا در استان کردستان با ارتفاع تقریبی 3195-3250 هزار در استان کرمان با ارتفاع تقریبی 4500-4501 پراو در استان کرمانشاه با ارتفاع تقریبی 3390-3405 قاش‌مستان در استان کهگیلویه و بویراحمد با ارتفاع تقریبی 4436-4450 گاوکشان در استان گلستان با ارتفاع تقریبی 3800-3841 سماموس در استان گیلان با ارتفاع تقریبی 3050-3716 سنبران در استان لرستان با ارتفاع تقریبی 4100-4150 دماوند در استان مازندران با ارتفاع تقریبی 5609-5610 دومیر در استان مرکزی با ارتفاع تقریبی 3400-3505 تشگر در استان هرمزگان با ارتفاع تقریبی 2340-3327 کوبری (یخچال) در استان همدان با ارتفاع تقریبی 3586 شیرکوه در استان یزد با ارتفاع تقریبی 4075 معرفی تفصیلی قلل طرح سیمرغ • قله دماوند قله دماوند، با ارتفاع 5609 متر از سطح دریا، در استان مازندران و شهرستان آمل واقع شده است. این قله، بلندترین قله ایران و غرب آسیا و همچنین یک آتشفشان نیمه فعال به شمار می‌رود که در مرکز رشته کوه البرز مرکزی و در جنوب دریای مازندران قرار گرفته است. دماوند به دلیل جایگاه ویژه‌ای که در اساطیر و فولکلور ایرانی دارد، از اهمیت فرهنگی بالایی برخوردار است. در هوای صاف، این قله باشکوه از شهرهای تهران، ورامین و قم و همچنین سواحل جنوبی دریای مازندران قابل رؤیت است. جنس خاک دماوند عمدتاً از خاکسترهای آتشفشانی تشکیل شده و پوشش گیاهی آن بسته به ارتفاع متغیر است. در ارتفاعات پایین‌تر از 2000 متر، به ویژه در قسمت‌های شمالی، جنگل‌هایی از جنس سرو، کاج، بلوط، شمشاد و گل ابریشم وجود دارد. در ارتفاع بین 2000 تا 3000 متر، مراتع و چمنزارها گسترده شده‌اند و در ارتفاع 3000 متر و پایین‌تر، شقایق‌های وحشی که گفته می‌شود خواص دارویی دارند، می‌رویند. در محدوده 3000 تا 4000 متر، برخی از انواع گون‌ها، گیاهان خاردار و گل‌های فصلی دیده می‌شوند. از ارتفاع 4200 متر به بالا، منطقه فاقد هرگونه پوشش گیاهی است. از گیاهان بومی و دارویی این منطقه می‌توان به بومادران دماوندی، پیرگیاه دماوندی، سس شبدری و آویشنی، کزل، ریش قوچ، فراموشم مکن، زنگوله ای، زنبق دماوندی، اسپرس پشته ای، گچ دوست گل سنگی و کلاه میر حسن اشاره کرد. از نظر حیات وحش، کوه دماوند زیستگاه جانوران متنوعی است. در اطراف این کوه می‌توان روباه، شغال، سگ و گرگ را مشاهده کرد و حتی تا ارتفاع 4000 متری نیز این گونه‌ها زندگی می‌کنند. در قسمت‌های شمالی و غربی کوه، خرس نیز دیده شده است. علاوه بر این، جانوران گیاه‌خوار مانند آهو، خرگوش، میش و گراز نیز در این منطقه زندگی می‌کنند. آسمان دماوند نیز میزبان پرندگان شکاری همچون عقاب طلایی، جغد و خفاش است و کبک، طوطی و دارکوب نیز از دیگر گونه‌های پرنده در این کوهستان هستند. در سال‌های اخیر، مشاهده پلنگ نیز در منطقه کوه سفید دماوند گزارش شده است. در دامنه کوه دماوند و مناطق اطراف آن، دامداری نیز رواج دارد. در شهرستان دماوند، خرید و فروش انواع حیوانات خانگی و دام از جمله قوغاز، سگ هاسکی، طاووس، خروس محلی، کبوتر، مرغ عشق و شتر انجام می‌شود. همچنین، مزرعه گردشگری خورشید در دماوند با پرورش حیوانات اهلی متنوع، فرصتی برای آشنایی گردشگران با این حیوانات فراهم کرده است. صعود به قله دماوند با خطرات متعددی همراه است که مهم‌ترین آن‌ها شامل ارتفاع زدگی، کاهش سطح اکسیژن، سرما و شرایط آب و هوایی غیرقابل پیش‌بینی است. شیب زیاد مسیر در برخی نقاط، احتمال ریزش سنگ و گم شدن مسیر نیز از دیگر خطرات بالقوه هستند. وزش بادهای شدید، طوفان و صاعقه نیز می‌توانند صعود را با مشکل مواجه کنند. هایپوترمی و سرمازدگی نیز در صورت عدم آمادگی و تجهیزات مناسب، خطرات جدی محسوب می‌شوند. در فصول پرتردد، ترافیک در مسیر صعود نیز می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. آمار مصدومین و کشته‌شدگان در مسیر صعود به دماوند نگران‌کننده است و نشان‌دهنده لزوم آمادگی کامل جسمانی، تجربه صعود به ارتفاعات بالا و داشتن تجهیزات مناسب است. رزرو پناهگاه و اخذ مجوز صعود از فدراسیون کوهنوردی نیز از نکات ایمنی ضروری برای صعود به این قله است. برای صعود به قله دماوند، 16 مسیر مختلف وجود دارد که 4 مسیر جنوبی، غربی، شمالی و شمال شرقی به عنوان مسیرهای اصلی شناخته می‌شوند. مسیر جنوبی که از روستاهای پلور و رینه آغاز می‌شود، رایج‌ترین و به طور کلی آسان‌ترین مسیر صعود به شمار می‌رود و دارای پناهگاه بارگاه سوم است. مسیر غربی از شهر آبادی آغاز شده و در ارتفاع 4200 متری به پناهگاه سیمرغ می‌رسد. مسیر شمالی از میان دو یخچال سیوله و دوبیسل می‌گذرد و دارای دو جانپناه در ارتفاع‌های 4000 و 5650 متری است. مسیر شمال شرقی از روستای گزنک آغاز شده و با پیمایش یک یال طولانی به پناهگاه تخت فریدون در ارتفاع 4300 متری می‌رسد و مسیر دیگری نیز از روستای حاجی آباد و گوسفندسرای احسانی شروع می‌شود که کوتاه‌تر است. علاوه بر این مسیرهای اصلی، مسیرهای فرعی دیگری نیز از جمله جنوب شرقی و جنوب شمال غربی و یال داغ برای صعود به قله دماوند وجود دارند. برای دسترسی به پای صعود مسیرهای جنوبی و غربی می‌توان از طریق جاده هراز به مناطق پلور و رینه سفر کرد و مسیر روستای ناندل نیز برای دسترسی به مسیرهای شمالی مناسب است. پناهگاه‌های موجود در مسیرهای اصلی شامل بارگاه سوم در مسیر جنوبی، سیمرغ در مسیر غربی، جانپناه 5000 در مسیر شمالی و تخت فریدون در مسیر شمال شرقی می‌باشند. دسترسی به آب در مسیرهای صعود به قله دماوند متفاوت است. در مسیر جنوبی، چشمه آب در پناهگاه بارگاه سوم وجود دارد. در مسیر شمالی، آخرین منبع آب گوسفندسرا است که در حدود سه کیلومتری قبل از سنگ بزرگ قرار دارد و همچنین ممکن است بتوان از بالای جانپناه 5000 و از یخچال نیز آب برداشت. مسیر شمال شرقی تنها در گوسفندسرا امکان دسترسی به آب را فراهم می‌کند. در مسیر غربی، چشمه آب یخچال در سمت راست پناهگاه سیمرغ در تمام فصول جاری است. در مسیرهای جنوب شرقی و جنوب شمال غربی هیچ چشمه آبی در طول مسیر وجود ندارد. • قله سبلان قله سبلان با ارتفاع 4811 متر از سطح دریا، در استان اردبیل و در نزدیکی شهر مشکین شهر واقع شده است. این قله، سومین قله بلند ایران و یک آتشفشان نیمه فعال است که در بالای آن دریاچه زیبایی قرار دارد. سبلان به خاطر آبگرم‌های طبیعی دامنه کوه، طبیعت تابستانی زیبا و پیست اسکی معروف آلوارس مورد توجه گردشگران قرار دارد. دامنه‌های سبلان دارای پوشش گیاهی متنوعی با بیش از 3000 گونه گیاهی است. مراتع طبیعی این منطقه بسیار غنی بوده و گیاهانی مانند زرشک، سیر، میخک، گل سرخ، روناس، گل گاوزبان، آلاله، زنبق و لاله در آن می‌رویند. همچنین سنبل، ریحان، پونه و گون نیز از دیگر گیاهان بومی این منطقه هستند که در تولید عسل با کیفیت بالا نقش دارند. کوه سبلان زیستگاه حیوانات وحشی گوناگونی از جمله خرس قهوه‌ای، راسو، روباه، شغال، خرگوش، قرقی، جغد، هدهد، چکاوک، پرستو، چلچله، کلاغ، عقاب طلایی و گراز است. کل، بز و قوچ و میش ارمنی نیز در این منطقه دیده می‌شوند. دامنه‌های سبلان به دلیل وجود مراتع غنی، برای دامداری مناسب است و زنبورداری نیز در این منطقه رونق دارد و عسل با کیفیت بالا تولید می‌شود. اگرچه اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی اطراف قله در دسترس نیست، اما اشاره به گوسفند و بز در گزارش‌های صعود نشان می‌دهد که دامداری در این منطقه وجود دارد. یک فروشگاه حیوانات خانگی با نام سبلان در تهران نیز وجود دارد که ممکن است به نام این منطقه اشاره داشته باشد. صعود به قله سبلان ممکن است با خطراتی نظیر ارتفاع زدگی، سرما، وزش باد و احتمال مه همراه باشد. شیب زیاد در برخی مسیرها و وجود پرتگاه‌ها و تشابه مسیرها نیز از جمله مواردی است که کوهنوردان باید به آن توجه کنند. آمادگی جسمانی و تجربه کافی، توجه به پرچم‌های راهنما و احتیاط در برابر خطر یخ‌زدگی در زمستان از نکات ایمنی مهم برای صعود به این قله است. برای صعود به قله سبلان سه مسیر اصلی وجود دارد: مسیر شمال شرقی که رایج‌ترین مسیر است و از آبگرم شابیل آغاز می‌شود و با عبور از پناهگاه به قله می‌رسد. مسیر غربی از پای دریاچه قره گل شروع شده و پس از گذر از هرم چال و یخچال هرم به جان‌پناه غربی و سپس قله می‌رسد. مسیر جنوبی از سمت جنوب قله آغاز شده و در نزدیکی قله به وسیله یال شرقی به قله منتهی می‌شود و پیست اسکی آلوارس نیز در این مسیر قرار دارد. برای دسترسی به مسیر شمال شرقی می‌توان از طریق اردبیل به مشکین شهر و لاهرود سفر کرد و جاده اردبیل به مشکین شهر نیز دسترسی به شابیل را فراهم می‌کند. پیست اسکی آلوارس در مسیر جنوبی واقع شده است. در مسیر شمال شرقی، آبگرم شابیل در ابتدا و چشمه‌ای در نزدیکی پناهگاه وجود دارد. در مسیر غربی، دریاچه قره گل در ابتدا قرار دارد. مسیر جنوبی فاقد پناهگاه و منبع آب در طول مسیر است. چشمه‌های آب گرم مانند شابیل و قینرچه نیز در دامنه کوه سبلان قرار دارند. • قله هزار قله هزار با ارتفاع 4501 متر از سطح دریا، در استان کرمان و در جنوب بخش راین واقع شده است. این قله به عنوان بلندترین قله جنوب ایران و فلات مرکزی شناخته می‌شود و به دلیل تنوع بسیار زیاد پوشش گیاهی خود به این نام خوانده شده است. قله هزار سرچشمه رودخانه یتهرود است و در نزدیکی آن زیارتگاهی وجود دارد که به زیارتگاه‌های الهه آناهیتا شباهت دارد. دامنه این قله پذیرای کوهنوردان و طبیعت‌گردان در فصول بهار و تابستان است و جان‌پناهی سنگی در ارتفاع 3100 متری آن قرار دارد. مرتفع‌ترین منطقه مسکونی ایران، روستای باب زنگی با ارتفاع 3309 متر، نیز در کوه هزار واقع شده است. کوه هزار به دلیل داشتن بیش از هزار نوع گیاه گوناگون، پوشش گیاهی بسیار متنوعی دارد. از جمله گیاهان بومی این منطقه می‌توان به آلاله، آویشن، بومادران، مفروح، مرزن جوش، کرفس کوهی، پونه، ازگن، انغوزه، درمنه، گون، قارچ، ریواس، کال، کاهوی کوهی، پیازچه کوهی، کما، گارچیک و چوب شورکوهی اشاره کرد. حیات وحش این منطقه شامل گرگ، گراز، کل و بز، خرگوش، روباه، کبک و کبک دری و سنجاب می‌شود. مراتع دامنه کوه هزار مورد استفاده عشایر برای چرای دام قرار می‌گیرد و روستای باب زنگی با ارتفاع بالا، نشان‌دهنده حضور دامداری در این منطقه است. صعود به قله هزار به عنوان یک قله سنگین و فنی با درجه سختی دشوار شناخته می‌شود. در برخی زمان‌ها، به دلیل شیوع بیماری کرونا، ممنوعیت صعود به این قله اعلام شده است. صعود به این قله نیازمند آمادگی جسمانی بالا و در برخی مسیرها نیازمند مهارت‌های سنگ نوردی و استفاده از راهنمای محلی است. احتمال ارتفاع زدگی نیز در این ارتفاع وجود دارد. مسیرهای صعود به قله هزار متنوع هستند. مسیر شمالی از روستای زررود و از طریق آبشار راین به جانپناه هزار می‌رسد و رایج‌ترین مسیر صعود است. مسیر جنوبی از منطقه اردیکان آغاز می‌شود. مسیر باب زنگی کوتاه‌ترین مسیر صعود به قله است. مسیر دره میرشادی نیز از دیگر مسیرهای صعود به این قله است. برای دسترسی به پای صعود می‌توان از طریق کرمان به راین و سپس جاده آبشار راین اقدام کرد. روستای اردیکان نیز در جنوب غربی قله واقع شده است. در مسیر شمالی صعود به قله هزار، چشمه‌ای در نزدیکی جانپناه وجود دارد. مسیر جنوبی کم آب است و در مسیر اردیکان اطلاعاتی در مورد دسترسی به آب در دسترس نیست. مسیر باب زنگی نیز به عنوان یک مسیر کم آب شناخته می‌شود. • قله قاش مستان قله قاش مستان با ارتفاع 4450 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان کهگیلویه و بویراحمد و رشته‌کوه دنا و همچنین بلندترین قله رشته‌کوه بزرگ زاگرس است. این قله به عنوان بام استان کهگیلویه و بویراحمد شناخته می‌شود و در فهرست قلل طرح سیمرغ قرار دارد. رشته‌کوه دنا دارای خط‌الرأسی به طول تقریبی 90 کیلومتر است و بین سه استان کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و فارس واقع شده است. شهر سی‌سخت مرکز شهرستان دنا در دامنه این کوه جای گرفته است. وجه تسمیه نام قله قاش مستان برگرفته از افسانه معروف شاهنامه فردوسی و فرهنگ غنی عشایر ترک می‌باشد. رشته‌کوه دنا دارای پوشش گیاهی متنوعی است. در ارتفاعات پایین‌تر جنگل‌های بلوط با تراکم بالا دیده می‌شود و از دیگر گونه‌های مهم گیاهی می‌توان به پسته وحشی، بادام کوهی، بنه و زالزالک و گون اشاره کرد. در ارتفاعات بالاتر، به‌ویژه در مسیرهای صعود به قله قاش مستان، گیاهانی مانند گون، زرین گیاه، بیلهر و پونه کوهی نیز می‌رویند. گوناگونی جانوری در رشته‌کوه دنا بسیار زیاد است و شامل خرس‌های قهوه‌ای بزرگ، کبک دری، عقاب، کرکس، هما، پلنگ، گرگ، گربه وحشی به‌ویژه سیاه گوش، سمور، راسو، سنجاب ایرانی، شاهین، بحری، کبک، سنگ چشم، کمر کوهی، چکاوک (انواع کیسه‌ دهان)، بز و پازن از گونه‌های مختلف جانوران دنا هستند. در زمان صعود به قله قاش مستان، مشاهده بز و پازن گزارش شده است. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی اطراف قله قاش مستان در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاها و عشایر در منطقه دنا، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. صعود به قله قاش مستان به دلیل ارتفاع زیاد و وجود یخچال‌ها یکی از صعودهای سنگین و چالش‌برانگیز در ایران محسوب می‌شود و درجه سختی آن دشوار است. در فصل زمستان، خطر سقوط بهمن و سنگ بسیار زیاد است و گذر از یخچال‌ها نیازمند احتیاط و تجهیزات مناسب می‌باشد. رایج‌ترین و ساده‌ترین راه صعود به قله قاش مستان از روستای خفر پادنا آغاز می‌شود. از روستا دو مسیر به جانپناه وجود دارد: مسیر سمت چپ کوه‌دژ که کوتاه‌تر است و مسیر سمت راست که از کنار آبشار می‌گذرد و طولانی‌تر اما باصفاتر است. مسیر جنوبی از روی گردنه بن‌رو درست زیر قله قاش مستان نیز امکان صعود را فراهم می‌کند که در انتها نیاز به حمایت با طناب دارد. مسیر غربی از روستای سی‌سخت و عبور از خط الراس مرکزی دنا نیز قابل صعود می‌باشد. برای دسترسی به روستای خفر باید از سمیرم به سمت یاسوج حرکت کرد. در مسیر صعود به قله قاش مستان از روستای خفر، چندین چشمه و آب برف در طول مسیر وجود دارد. در مسیرهای دیگر اطلاعات دقیقی در مورد دسترسی به آب در دسترس نیست. در میانه مسیر صعود از روستای خفر، جانپناه قاش مستان در ارتفاع حدود 3000 متری قرار دارد که محل مناسبی برای برپایی کمپ می‌باشد. • قله خلنو قله خلنو با ارتفاع 4350 تا 4390 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان تهران و سومین قله بلند البرز مرکزی پس از دماوند و علم‌کوه به شمار می‌رود. این قله از جنوب به شمشک و رودبار قصران، از شمال به درهٔ رودخانهٔ وارنگرود، از شرق به دشت لار (محدوده لواسانات) و از غرب به وسیلهٔ خط‌الرأس هرزه‌کوه به درهٔ رودخانه کرج متصل می‌شود. قله خلنو سرچشمه اصلی رودخانهٔ وارنگرود است که منبع اصلی دریاچهٔ سد کرج می‌باشد. پوشش گیاهی قله خلنو شامل گون، گلپر، لاله، شقایق، زرشک، سیرک، لوچک و گزنه می‌باشد که در این منطقه یافت می‌شوند. از نظر گوناگونی جانوری، پرندگانی همچون عقاب طلایی، هما، کبک، دری، چکاوک و هدهد و حیواناتی مانند گراز، قوچ، میش، کل و بز، خرس قهوه‌ای و گرگ در این منطقه زندگی می‌کنند. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات خلنو در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاهای لالون و شمشک در نزدیکی این قله، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. صعود به قله خلنو به صورت کلی یک قله فنی و بلند در البرز مرکزی است و برای صعود به آن به تجربه کوهنوردی و آمادگی جسمانی بالا نیاز است. عبور از تیغه‌ها در ارتفاع 4300 متری نیز به سختی نسبی این صعود می‌افزاید. صعود انفرادی به خلنو توصیه نمی‌شود و به همراه داشتن تجهیزات ناوبری و شناخت کافی از مسیر ضروری است. متداول‌ترین مسیر صعود به قله خلنو از تنگه‌ای در شمال روستای لالون (در دهستان رودبار قصران) شروع می‌شود و پس از گذر از چشمه تلخاب و آبشار خلنو به گردنه وزوآب و کاسه خلنو و در نهایت قله می‌رسد. مسیرهای صعود دیگر شامل دره وارنگه‌رود، روستای آبنیک و روستای شمشک (مسیر صعود زمستانی) می‌باشند. در مسیر صعود از روستای لالون، چشمه تلخآب (غیر قابل شرب) و چشمه گوارا بعد از آبشار و قبل از گردنه وجود دارد. در مسیر دره وارنگه‌رود نیز دسترسی به آب در دو آب و دریاچه خلنو امکان‌پذیر است. • قله کلونچین قله کلونچین با ارتفاع 4221 تا 4250 متر از سطح دریا، بلندترین قله رشته‌کوه زردکوه بختیاری و بام استان چهارمحال و بختیاری محسوب می‌شود. این قله پس از قله دنا، دومین کوه مرتفع در رشته‌کوه‌های زاگرس به شمار می‌رود. رشته‌کوه زردکوه بختیاری در حد فاصل دو رودخانه بزرگ کوهرنگ و بازفت قرار گرفته‌ است. کلونچین در گویش محلی به معنی سنگچین است و علت نامگذاری آن نوع جنس سنگ این قله و قله های مسیر صعود هست. پوشش گیاهی قله کلونچین شامل گیاهانی مانند گون، زرین گیاه، بیلهر و پونه کوهی می‌باشد. جنگل‌های بلوط با تراکم بالا نیز در این منطقه دیده می‌شود. گوناگونی جانوری این منطقه شامل خرس قهوه‌ای، پلنگ، کل و بز، قوچ و میش، کبک دری، قوش، شاهین بحری، عقاب طلایی، افعی شاخ دار، لاکپشت خاک زی و اردک بلوطی می‌باشد. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات کلونچین در دسترس نیست، اما با توجه به وجود عشایر در منطقه زردکوه، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. صعود به قله کلونچین به دلیل ارتفاع زیاد و وجود یخچال‌ها یکی از صعودهای سنگین و چالش‌برانگیز در ایران محسوب می‌شود و درجه سختی آن دشوار است. در این ماه از سال (مردادماه)، باید با احتیاط از روی یخچال‌ها حرکت کرد و مواظب کناره‌ها و لایه‌های ریزشی آب شده و ضخامت کم یخچال‌ها بود. مسیر رایج صعود به قله کلونچین از دره شرقی، تونل دوم سد کوهرنگ و تنگه کول خدنگ می‌گذرد و فاقد پناهگاه است. مسیر زمستانی از یال شرقی و جانپناه خرسان امکان‌پذیر است. مسیرهای صعود دیگر شامل یال شمالی (سد اول تونل کوهرنگ و جانپناه چال‌میشان) و یال شرقی (جانپناه خرسان) می‌باشند. برای رسیدن به مبدا حرکت مسیر دره شرقی باید ابتدا به پلور در جاده هراز رفته و سپس از طریق قرارگاه فدراسیون به سمت تونل دوم سد کوهرنگ حرکت کرد. به علت وجود یخچال، اکثر چشمه‌های مسیر صعود به قله کلونچین مسدود شده و آب شرب وجود ندارد. وجود برفاب به مقدار محدود در ابتدای دره امکان‌پذیر است. در نزدیکی محل کمپ نیز چشمه‌ای به نام "مار بُری" وجود دارد که آب آن زلال و سرد است. جانپناه چال‌میشان و جانپناه خرسان در دامنه شرقی قله واقع شده‌اند و در کنار جانپناه چال‌میشان آب وجود دارد. • قله سیالان قله سیالان با ارتفاع 4175 متر از سطح دریا، در مرز استان‌های مازندران و قزوین و در رشته کوه البرز واقع شده است. این قله از شمال به دره دوهزار و دشت دریاسر در شهرستان تنکابن و از جنوب به بخش رودبار الموت شرقی در استان قزوین مشرف است. نام سیالان به معنای "سه یال" در گویش محلی خوانده می‌شود و علت آن قرار گرفتن این قله در مح برخورد سه خط الراس است. پوشش گیاهی قله سیالان شامل درختان کاج به نام اورس، سرو کوهی، گل‌های ختمی، چای کوهی، والک و گلپر می‌باشد که این منطقه را پوشانده‌اند. از نظر جانوری، این منطقه زیستگاه عقاب، خرگوش، کبک، مارمولک، بز و کل کوهی و دیگر پستانداران وحشی است. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات سیالان در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاهای هنیز و عسل محله در نزدیکی این قله، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. مسیرهای دسترسی به سیالان طولانی هستند و صعود به آن نیازمند آمادگی جسمانی مناسب است. صعود زمستانی به قله سیالان به دلیل سردی هوا، بارش زیاد و وزش باد شدید می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به تجهیزات تخصصی دارد. قله سیالان را می‌توان از سه مسیر اصلی صعود کرد: مسیر جنوبی از روستای هنیز در استان قزوین که شیب ملایم‌تری دارد و برای کوهنوردان مبتدی مناسب‌تر است. مسیر شمالی از روستای عسل محله در استان مازندران که پیچیده‌تر و طولانی‌تر است و از کنار دشت دریاسر عبور می‌کند. مسیر خط‌الراس نیز از جان‌پناه‌های گردنه کندیگان می‌گذرد و برای کوهنوردان پیشرفته مناسب است. در مسیر جنوبی صعود به قله سیالان از روستای هنیز، چندین چشمه از جمله چشمه گل پری وجود دارد. در مسیر شمالی از روستای عسل محله نیز چشمه گورخانی واقع شده است. جان‌پناه رهنما قبادی سیالان در ارتفاع 3260 متری مسیر جنوبی قرار دارد و جان‌پناه یادبود نیز در مسیر شمالی قبل از دریاسر واقع شده است. • قله شاه البرز قله شاه البرز با ارتفاع 4150 تا 4175 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان البرز و مرز طبیعی بین استان‌های البرز و قزوین را تشکیل می‌دهد. دامنهٔ جنوبی آن به درهٔ طالقان از استان البرز و دامنهٔ شمالی آن به درهٔ الموت از استان قزوین مشرف است. این قله را قله طالقان نیز می‌نامند. شاه البرز از سمت غرب به قله زیورچال می‌رسد و از جناح شمالی محدود به دیواره‌ها و سنگ‌های بلند حدوداً 600 متری و یخچال‌های دائمی است. پوشش گیاهی شاه البرز شامل درختان سیب، گردو، گیلاس، گلابی، زرشک کوهی، زالزالک، چنار و بید و گیاهان علفی دارویی و تزئینی مثل ریواس، تره کوهی و کاسنی می‌باشد. جانوران این منطقه شامل خرگوش، کفتار، گراز، شغال، گرگ و خرس می‌باشند و از پرندگان می‌توان به عقاب، دم جنبانک، زاغچه، قوش و کبک اشاره کرد. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات شاه البرز در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاهای حسنجون و هرنج در دامنه جنوبی و روستاهای گرمارود و دینه رود در دامنه شمالی، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. صعود به قله شاه البرز یکی از طولانی‌ترین مسیرهای قلل البرز مرکزی است و حدود 17.5 کیلومتر تا قله مسافت دارد. این مسیر فاقد جانپناه و پناهگاه می‌باشد. در فصل بهار به دلیل وجود برف در دامنه قله، رعایت نکات ایمنی ضروری است و در صورت صعود از روستای حسن جون، در ابتدا از لابه‌لای درختان سرسبز عبور می‌کنید. صعود زمستانی به قله شاه البرز نیاز به تجربه قبلی و تجهیزات کوهنوردی سنگین و زمستانی دارد. مسیر رایج صعود به قله شاه البرز از جبهه جنوبی و از روستای حسنجون در شهرک طالقان آغاز می‌شود و پیمایش در مسیر رودخانه و گوسفندسرا صورت می‌گیرد. مسیرهای شمالی نیز از روستای گرمارود الموت (یال شمال غربی) و روستای دینه رود الموت (یال شمال شرقی) قابل صعود هستند و مسیر دیگری نیز از روستای هرنج طالقان و سی چشمه وجود دارد. در مسیر صعود از روستای حسنجون، چندین چشمه در طول مسیر وجود دارد که چشمه اولنگ آخرین چشمه قابل شرب است و حدوداً دو ساعت مانده به قله در ارتفاع 3376 متری واقع شده است. • قله سنبران قله سنبران با ارتفاع 4100 تا 4150 متر از سطح دریا، بلندترین قله رشته کوه اشترانکوه واقع در استان لرستان و سومین رشته کوه مرتفع زاگرس بعد از دنا و زردکوه می باشد. این قله مشرف به دریاچه گهر می‌باشد و در جنوب آن قرار دارد. در شرق آن روستای دره تخت و در شمال آن روستای طیان واقع است. واژه سنبران از دو بخش "سنب" به معنای شاخ یا شبیه شاخ و "ران" در معنای بخش یا ناحیه تشکیل شده و احتمالا به معنای شاخ ناحیه است که به علت ارتفاع قله به آن اطلاق شده است. پوشش گیاهی اشترانکوه و قله سنبران شامل پسته کوهی به فراوانی، گون، ریواس، استپ‌ها در شیب ملایم، گل‌های طبیعی و خودرو، زرشک، سیر، میخک، گل سرخ، روناس و گل گاو زبان می‌باشد. در این منطقه، گونه‌های جانوری متنوعی از جمله خرس قهوه‌ای، روباه، کفتار، گراز، گرگ خاکستری، بز کوهی، قوچ و از پرندگان می‌توان به عقاب، کبک، جغد، اردک و شاهین اشاره نمود که همگی تحت حفاظت محیط زیست می‌باشند. دامنه‌های اشتران‌کوه از دیرباز محل استقرار برخی طوایف لر بوده و مراتع آن مورد استفاده عشایر این ناحیه است. صعود به سن‌بران جزو صعودهای شاخص کشوری است و تیم‌های هیمالیانوردی آخرین تمرینات داخلی را در قلل اشترانکوه به انجام می‌رسانند. مسیر صعود به قله سنبران دارای شیب بسیار تندی است که به گرده ماهی معروف است و نیاز به عضلات قوی دارد. صعود در فصول پاییز و زمستان به دلیل سرما، بارش و بادهای فراوان بسیار سخت و طاقت فرسا است و نیاز به قدرت بالا و تجهیزات کوهنوردی دارد. رایج‌ترین مسیر صعود به قله سنبران از مسیر شمالی و از روستای طیان آغاز می‌شود و پس از عبور از جانپناه گل گل و جانپناه چال کبود به قله می‌رسد. مسیر شمالی از روستای تیان، جانپناه گل گل، جانپناه چال کبود و قله سنبران می‌گذرد. مسیر دیگر صعود از روستای بیدستانه و از رخ شمالی قله امکان‌پذیر است که حدود 2 کیلومتر پیمایش کمتری دارد. دسترسی به قله سن‌بران از طریق بزرگراه اصلی اصفهان به لرستان (شهرستان ازنا) و همچنین از طریق شهر ازنا و یا راه‌آهن تهران-اهواز (ایستگاه شهرستان ازنا) امکان‌پذیر است. در مسیر صعود به قله سنبران از روستای طیان، چشمه گل گل در کنار جانپناه اول قرار دارد. بعد از جانپناه گل گل تا جانپناه چال کبود چشمه آب دیگری وجود ندارد و باید آب کافی همراه داشته باشید. چشمه‌ای نیز در ارتفاع 3500 متری قبل از رسیدن به گردنه ورزاب در مسیر پیمایش دره لالون به قله خلنو گزارش شده است که ممکن است به اشترانکوه نیز مرتبط باشد. • قله بلقیس قله بلقیس با ارتفاع 3332 تا 3363 متر از سطح دریا، در استان زنجان و در هشت کیلومتری شمال شرقی تخت سلیمان واقع شده است. این قله در ادامه سلسله کوه‌های بالکاش و در شرق دریاچه ارومیه قرار دارد و بلندترین قله کوهستان قرخ بلاغ (چهل چشمه) است. روی قله جنوبی بقایای قلعه سنگی تخت بلقیس وجود دارد که در زمان ساسانیان به عنوان برج دیده بانی برای تخت سلیمان استفاده می‌شده است. بین دو قله کوه دریاچه بسیار زیبایی که از ذوب شدن برف کوه‌ها به وجود آمده در بیشتر ماه‌های سال قابل مشاهده است. دامنه کوه بلقیس خاستگاه گیاهان خودرو خوراکی و دارویی کمیاب از جمله ریواس، گزنه، آویشن، اسطوخودوس، کشمک، مرزه، ترشجه، بولاغ اوتی، شیرین بیان و مرزنجوش است. حیوانات وحشی این منطقه شامل خرس، شغال، گراز، گرگ، روباه و خرگوش بوده و مهمتر از آن مار سمی خطرناک معروف به «افعی بلقیس» به طول حدود بیست الی پنجاه سانتیمتر به رنگ قهوه ای و سبز تیره و همرنگ سنگهای منطقه در حوالی این کوه مشاهده شده است. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات بلقیس در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاهای دندی و قراولخانه در نزدیکی این قله، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. برای صعود به قله بلقیس دو مسیر اصلی وجود دارد. مسیر جنوبی از دندی و روستای قراولخانه آغاز می‌شود که نسبت به مسیر تخت سلیمان کوتاه‌تر است و رایج‌ترین مسیر صعود به شمار می‌رود. مسیر جنوب غربی نیز از دندی و از طریق جاده معدن به تخت سلیمان می‌رسد. مسیر شمال شرقی از استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب و جاده معدن امکان‌پذیر است. در مسیر صعود به قله بلقیس از مسیر جنوبی (قراولخانه)، حدود 5 چشمه فصلی در مسیر رودخانه وجود دارد و مشکل بی آبی در مسیر وجود ندارد. در مسیر انتخابی، یک چشمه دائمی جهت استراحت در یک ساعتی قله وجود دارد. • قله تشگر قله تشگر با ارتفاع 3267 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان هرمزگان است که در کوه‌های هماگ واقع شده و مقصدی محبوب برای کوهنوردان حرفه‌ای و علاقه‌مندان به طبیعت به شمار می‌رود. این قله در فاصله 60 کیلومتری شمال شهرستان بندرعباس و در قسمت جنوبی شهرستان حاجی‌آباد قرار دارد. کوه هماگ بلندترین ارتفاعات استان هرمزگان از رشته کوه‌های زاگرس جنوبی و بخشی از زاگرس چین‌خورده است. تشگر بنا به گفته افراد محلی برگرفته از سوختن درخت اورس است که این درخت بر اثر صاعقه آتش گرفته و می‌سوزد. در ارتفاعات میانی کوه هماگ و قله تشگر، بادام کوهی، بادامک، بنه، قیچ، آبنوس و گون و در ارتفاعات بالا ارس و زیتون وحشی از گیاهان غالب منطقه می‌باشند. انواع میوه شامل نارنگی، انگور، گردو، خرما، انجیر و زردآلو نیز در باغات منطقه وجود دارند. پرندگان غالب منطقه از گونه‌های کبک و تیهو می‌باشند که در تمام فصول سال به وفور یافت می‌شوند. انواع پرندگان شکاری، جغدها و پرندگانی نظیر دیدوک زنبورخورها، کیلو، سبزقباها، باقرقره، سسک‌ها، دم جنبانک و چک چک نیز در این منطقه زیست می‌کنند. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات تشگر در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاهای توتنگ و زاکین در دامنه جنوبی، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. بهترین فصل صعود به قله تشگر پاییز و زمستان می‌باشد و برنامه معمولاً 2 روزه است. صعود به قله تشگر از نظر فنی درگیری خاصی ندارد و برای کوهنوردان با تجربه و حتی مبتدی نیز مناسب است. مسیر صعود به قله بیشتر از نظر ارتفاع و طولانی بودن چالش‌برانگیز است و نیاز به آمادگی جسمانی مناسب دارد. قله تشگر برای صعود از چندین مسیر مختلف دسترسی دارد. مسیر شمالی (هماگ) از شمال کوه هماگ به قله می‌رسد و به دلیل طولانی بودن و دشواری، برای کوهنوردان حرفه‌ای مناسب‌تر است. مسیرهای جنوبی از روستای توتنگ و روستای زاکین شروع می‌شوند. از میان این مسیرها، مسیر روستای زاکین به عنوان مسیر رایج برای صعود به قله تشگر شناخته می‌شود. برای رسیدن به روستای زاکین می‌توان از طریق جاده حاجی آباد- روستای سیاهو- روستای درگز- روستای زاکین اقدام کرد. در مسیر صعود به قله تشگر از روستای زاکین، چشمه قابل شرب در ارتفاع 1666 متر (چشمه زاکین)، چشمه پرزردو غیرقابل شرب در ارتفاع 2162 متر و چشمه چاه ملک غیرقابل شرب در ارتفاع 2594 متر وجود دارد. در ارتفاع 2500 متری، مکانی برای شب مانی شامل کلبه‌های ساخته شده توسط سنگ و برگ درختان خرما وجود دارد. • قله برف انبار قله برف انبار با ارتفاع 3200 تا 3260 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان قم محسوب می‌شود و در 60 کیلومتری جنوب شهر قم و در باغ‌های جنوبی روستای فردو از توابع بخش کهک واقع شده است. دلیل نام‌گذاری این قله، وجود دره‌ای به عمق 600 متر در کنار آن است که موجب انباشت حجم زیادی از برف در فصل زمستان می‌شود و گاهی این برف تا تابستان سال بعد نیز باقی می‌ماند. پوشش گیاهی نواحی کوهستانی در قم غنی بوده و درختچه‌های بادام کوهی، ازگیل و پسته وحشی از شاخص‌های گیاهی این مناطق است. از نظر جانوری، شغال، گرگ، روباه، خرگوش، کبک، تیهو، عقاب دشتی، دلیجه، شاهین، کرکس و انواع گنجشک را در این مناطق می‌توان دید. در کوهپایه برف انبار دو چشمه آب سرد وجود دارد که از دل کوه و سه چال برف خیز برف انبار جریان می‌یابند و به باغ‌های انبوه فردو منتهی می‌شوند. صعود به قله برف انبار به دلیل ارتفاع کم و نبود دست به سنگ در مسیر، یکی از ساده‌ترین صعودها در میان قلل مطرح ایران است و درجه سختی آن پایین تا متوسط است. با این حال، شرایط آب و هوایی و فصل می‌توانند صعود را دشوارتر کنند. رایج‌ترین مسیر صعود به قله برف انبار از روستای فردو آغاز می‌شود. مسیرهای صعود دیگر شامل مسیر دره وسف، مسیر روستای کرمجگان و مسیر منطقه جاسب می‌باشند. برای رسیدن به روستای فردو باید از شهر قم وارد جاده قدیم قم-کاشان شده و سپس به شهر کهک رفته و از آنجا به روستای فردو رسید. در ابتدای مسیر صعود از روستای فردو، چشمه آبیدر کنار گوسفندسرا وجود دارد که آب فراوانی دارد. در کوهپایه برف انبار نیز دو چشمه آب سرد وجود دارد. جانپناه برف انبار بعد از قله نمایان می‌شود و امکان ورود به آن در صورت ازدحام کوهنوردان ممکن نیست. در مسیر صعود از دره وسف نیز ممکن است دسترسی به آب در ارتفاع 3100 متری (مسیر انحرافی صعود) امکان‌پذیر باشد. • قله قولی زلیخا قله قولی زلیخا با ارتفاع 3195 تا 3250 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان کردستان و یکی از بلندترین قلل رشته‌کوه زاگرس در شمال غرب ایران است. این قله در منطقه چهل چشمه در مرز بین شهرستان‌های دیواندره و سقز قرار گرفته است. کوهستان چهل چشمه از برف‌گیرترین و سردسیرترین مناطق کردستان به حساب می‌آید و در تمام طول سال از برف پوشیده شده است و جزو بزرگترین یخچال‌های طبیعی ایران نیز به شمار می‌آید. قله زلیخا به عنوان بام استان کردستان شناخته می‌شود و در فهرست قلل طرح سیمرغ قرار دارد. پوشش گیاهی قله قولی زلیخا و کوهستان چهل چشمه شامل سولان یا گل پامچال، کاشمه، لووشه، پسل یا کول، سموور، ریواس، منی، سووره بنه، گونی، کنیوال، پیچک، برزا، سنوبر، قیتران، بنفشه و سالمه می‌باشد. حیوانات وحشی این منطقه شامل خرس، گرگ، روباه، خرگوش، کبک کوهی، مارهای فراوان و گراز می‌باشند. ردپای این حیوانات از جمله خرس روی برف دیده شده است. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات قولی زلیخا در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستای بست در نزدیکی این قله، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. منطقه اطراف قله زلیخا به‌عنوان یکی از برف‌گیرترین و سردترین مناطق کردستان شناخته می‌شود و صعود زمستانی به این قله به دلیل وجود مسیرهای پر شیب و دره‌های بهمن‌گیر بسیار خطرناک می‌باشد و نیازمند در نظر گرفتن تمام مسائل و موارد ایمنی است. صعود به قله زلیخا درجه سختی متوسط دارد و برای کوهنوردانی که تجربه متوسطی دارند مناسب است، اما نیاز به آمادگی جسمانی خوب دارد. یافتن مسیر صحیح صعود این قله از میان یال‌های فراوان صخره‌ای نیازمند داشتن تجربه لازم و به همراه داشتن راهنمای مجرب و محلی است. بهترین و رایج‌ترین مسیر صعود به قله زلیخا از طریق روستای بست دیواندره و از جبهه شمال شرقی می‌باشد. مسیر طولانی‌تر نیز از روستای بست، قله شاه نشین و پیمایش خط الراس به قله قولی زلیخا می‌رسد و مسیر نرمال دیگر از روستای بست از طریق چشمه چلچمه به قله منتهی می‌شود. روستای بست به معنای بن بست و آخرین روستای این ناحیه کوهستانی است و قرارگاه کوهنوردی مناسبی در انتهای روستا برای اسکان تیم‌های کوهنوردی وجود دارد. در تمام جبهه‌های منطقه قولی زلیخا چشمه‌های فراوانی وجود دارد که معروف‌ترین و پر آب‌ترین چشمه آن کانی چاۆڕەش نام دارد که در ضلع جنوب شرقی آن قرار دارد. در مسیر صعود دسترسی به آب آسان است. • قله شاه جهان قله شاه جهان با ارتفاع 3032 تا 3081 متر از سطح دریا، بلندترین نقطه از رشته‌کوه آلاداغ در استان خراسان شمالی است و به عنوان "بام خراسان شمالی" شناخته می‌شود. این قله در مرز سه شهرستان شیروان، فاروج و اسفراین قرار دارد. نام‌گذاری این قله به «شاه جهان» به داستانی تاریخی و مذهبی مرتبط است و برخی منابع آن را به وجود مزار بانویی برجسته به نام «شاه جهان» نسبت می‌دهند. پوشش گیاهی شاه جهان شامل درختان ارس، زرشک کوهی، کاسنی، پونه، آنخ، آق باش، اسطوقودوس، انواع درمنه، گون، سیاه تلو، انواع گل‌های لاله وحشی و مراتع وسیع و صدها گونه ناشناخته دیگر است. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات وحشی قله شاه جهان در دسترس نیست، اما با توجه به قرار گرفتن این قله در منطقه کوهستانی آلاداغ، احتمال وجود گونه‌های جانوری مانند روباه، شغال، گرگ، کبک و تیهو در این منطقه وجود دارد. مراتع دامنه‌های شاهوار که در نزدیکی شاه جهان قرار دارد، محدوده چرای روستاهای ابرسج و نکارمن است و احتمالاً دامداری در دامنه‌های شاه جهان نیز وجود دارد. صعود به قله شاه جهان معمولاً حدود 4 تا 6 ساعت به طول می‌انجامد و درجه سختی آن متوسط ارزیابی می‌شود. مسیر روستای تاش دارای شیب نسبتاً ملایم‌تری است، در حالی که مسیر جنگل ابر طولانی‌تر و چالش‌برانگیزتر است. در ارتفاعات بالا، احتمال بارش برف و وزش باد وجود دارد. در سال‌های اخیر، گزارش‌هایی از گم شدن کوهنوردان در ارتفاعات شاه جهان به دلیل بارش برف و کولاک منتشر شده است که نشان‌دهنده لزوم احتیاط و آمادگی در صعود به این قله است. رایج‌ترین مسیر صعود به قله شاه جهان از جبهه جنوبی و روستای نوده بام در شهرستان اسفراین آغاز می‌شود و حدود 4 ساعت به طول می‌انجامد. مسیرهای صعود دیگر شامل مسیر روستای تاش (متداول‌ترین مسیر)، مسیر روستای خرق (امن‌ترین و کوتاه‌ترین)، مسیر روستای امیرانلو (شمالی) و مسیر روستای خسرویه (شمال شرقی) می‌باشند. در مسیر صعود به قله شاه جهان از روستای تاش، چشمه‌های آب طبیعی وجود دارد که چشمه هفت‌رنگ با آبی زلال و گوارا از جمله آن‌هاست. در مسیر روستای نوده بام نیز چشمه آب سرد و گوارایی در زیر قله در سمت جنوب وجود دارد که به روستاهای پایین دست می‌رود. • قله نایبند قله نایبند با ارتفاع 3005 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان خراسان جنوبی است که در منطقه دیهوک شهرستان طبس واقع شده و به بام استان خراسان جنوبی شهرت یافته است. این قله بخشی از طرح ملی سیمرغ کوهنوردی ایران بوده و به دلیل اهمیت طبیعی و زیست‌محیطی خود، یکی از برجسته‌ترین مقاصد کوهنوردی در ایران به شمار می‌رود. روستای نایبند که در حاشیه کویر لوت واقع شده، پایگاه اصلی صعود به قله نایبند است و به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط آب‌و‌هوایی خاص خود، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات وحش ایران شناخته می‌شود. نام «نای‌بند» به‌دلیل وجود تنگه‌های طبیعی در این منطقه و اتصال دو قسمت کویر به یکدیگر به آن داده شده است. پوشش گیاهی منطقه نایبند شامل گیاهانی نظیر ارژن، بادام عاجی، تاغ، انجیر وحشی، گون و زیره است. این منطقه به ویژه برای گونه‌های در معرض خطر مانند یوزپلنگ ایرانی اهمیت دارد و زیستگاه حیوانات متنوعی مانند قوچ، میش، سیاه‌گوش، روباه معمولی، روباه شنی، شغال، خارپشت ایرانی، تشی و خرگوش صحرایی و انواع مارها است. روستای نایبند یکی از نمونه‌های معماری پلکانی را داراست که عنوان ماسوله کویر را به خود اختصاص داده است و زندگی در این روستا به‌لطف آب قنات‌هایش برای سال‌ها جریان دارد. قله نایبند از قلل نسبتاً دشوار اما فنی کوهنوردی در منطقه کویری خراسان جنوبی است و صعود به آن نیازمند آمادگی جسمانی مناسب و تجربه کوهنوردی در مناطق کویری است. صعود به این قله بدون راهنما و کسب مجوز از هیأت کوهنوردی شهرستان طبس می‌تواند خطرناک باشد، به‌خصوص به دلیل عدم وجود پناهگاه‌ها و منابع آبی در مسیر. بستر سنگی و ریزشی کوهستان نایبند و اختلاف زیاد دما بین روز و شب از دیگر چالش‌های صعود به این قله است. تنها راه صعود به قله نایبند از جبهه شمالی است و مبدا صعود یک نقطه در انتهای جاده خاکی پناهگاه حیات وحش نایبندان است. برای صعود به قله باید از روستای نایبند به سمت روستای متروک علی‌آباد حرکت کرده و سپس به قله صعود کرد. در جبهه شمالی چندین راه به موازات یکدیگر از کف دره‌ها یا بر روی یال‌ها به سمت قله می‌روند. منطقه نایبند خشک و فاقد چشمه و رودخانه است و کوهنوردان باید آب مورد نیاز خود را به همراه داشته باشند. در روستای نایبند چشمه زردگاه و آبگرم دیگ رستم از منابع اصلی آب نخلستان‌ها و باغ‌های روستا هستند. • قله بیرمی قله بیرمی با ارتفاع 1950 تا 1970 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان بوشهر است که در 3 کیلومتری شرق شهر خورموج و در امتداد شهرستان‌های تنگستان، دشتستان و دشتی قرار دارد. این قله در جنوب فارس بین شهرستان‌های لار و لامرد واقع شده و بلندترین نقطه استان بوشهر محسوب می‌شود. کوه بیرمی دنباله رشته کوه زاگرس جنوبی است. پوشش گیاهی منطقه بیرمی عمدتاً شامل کهور، کنار، بادام کوهی و بنه می‌باشد. گیاهان دارویی منطقه شامل آویشن، بردی، مرتلخ و آنغوزه است. پایین دست این قله نخلستان‌های وسیع قرار دارند. گونه‌های جانوری این منطقه شامل شغال، روباه، گراز، آهو و بز کوهی، کبک و تیهو است. پلنگ، کل، بز، قوچ و میش نیز در این منطقه دیده شده‌اند. منطقه بیرم که در واقع همان بیخه احشام می‌باشد، در جنوب فارس بین شهرستان‌های لار و لامرد واقع شده است. در دامنه این قله نخلستان‌های وسیع وجود دارد. کوه بیرمی با وجود ارتفاع کمتر از 2000 متر، به سبب ارتفاع زیاد نسبت به پای کوه، جزو دشوارترین کوه‌های ایران محسوب می‌شود و دارای شیب زیادی در مسیر است. برای صعود به این قله دست کم هفت خان در پیش دارید و تنها بین خان‌ها است که شیب کمتر می‌باشد. صعود به این قله در ماه‌های سرد سال و بارش‌های فصلی امکان‌پذیر است و در فصول گرم سال به همراه داشتن آب و مایعات به اندازه کافی بسیار مهم است. قله بیرمی معمولا از سمت شمال و سمت منطقه خائیز صعود می‌شود زیرا دامنه‌های جنوبی کوه بیرمی عموما صعب‌العبور و پرتگاهی هستند. رایج‌ترین و ساده‌ترین مسیر صعود به قله بیرمی مسیر تنگ روان در جبهه شمالی است که دارای بهترین و باکیفیت‌ترین پاکوب و سنگچین‌های مشخص در طول مسیر صعود است. مسیر دیگر صعود از خورموج و جبهه جنوبی دره اونار امکان‌پذیر است. تنها یک چشمه در ابتدای مسیر صعود به قله بیرمی از روستای گشی شهرستان اهرم وجود دارد. در مسیر صعود از خورموج و دره اونار نیز چشمه ناری در ارتفاع 920 متری واقع شده است. • قله شاهان کوه قله شاهان کوه با ارتفاع 4040 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان اصفهان است که در 20 کیلومتری جنوب غرب فریدونشهر واقع شده و بخشی از رشته‌کوه زاگرس می‌باشد. این قله بر روی خط الرأسی با همین نام و طولی بیش از 43 کیلومتر قرار گرفته که جهت کلی آن هم سو با محور اصلی زاگرس یعنی شمال غربی-جنوب شرقی است. این قله نام خود را از روستای شاهان واقع در جبهه جنوبی خود گرفته است. فریدون‌شهر به بام ایران مشهور است. پوشش گیاهی قله شاهان کوه شامل لاله واژگون، انواع گون، کُما، جاشیر، ترشک، زول، چویل، کرفس، ریواس، قارچ، تره و شوید کوهی می‌باشد. در ارتفاعات مختلف آن ده‌ها نوع گل و گیاه می‌رویند. انواع پرندگان وحشی نظیر قرقاول، عقاب، کبک، کبک دری و انواع کل، بز کوهی، خرس، گرگ، شغال و خرگوش در این منطقه زندگی می‌کنند. در اطراف قله شاهان کوه، عشایر دامدار زندگی می‌کنند و آغل‌های سنگی آن‌ها در مسیر صعود دیده می‌شود. صعود به قله شاهان کوه با توجه به ارتفاع زیاد و شیب‌های تند، دشوار ارزیابی می‌شود. در بخش‌هایی از مسیر نیاز به دست به سنگ شدن وجود دارد. وزش بادهای ناگهانی، سرد و خشک بر روی خط الراس و قله کاملاً محسوس است. مسیر رایج صعود به قله شاهان کوه از جبهه شرقی، روستای سرداب بالا، تنگه عرب و دهلیز جنوبی می‌گذرد و به عنوان مسیر تابستانه شناخته می‌شود. مسیر غربی از روستای شاهان و دهلیز غربی و مسیر شمال شرقی از روستای سرداب بالا و دره شمال شرقی نیز برای صعود به این قله وجود دارند. برای رسیدن به روستای سرداب بالا باید از اصفهان به فریدون‌شهر رفته و سپس از آنجا به روستای سیبک و در نهایت سرداب رسید. تنها یک چشمه در ابتدای مسیر صعود به قله شاهان کوه وجود دارد که در تنگه عرب واقع شده است. در طول مسیر چشمه دیگری وجود ندارد. در منطقه و مسیر صعود پناهگاهی وجود ندارد، اما در چند نقطه از مناطق بالادست یال شرقی و غربی پهنه مناسب جهت برپایی چادر دیده می‌شود. • قله سماموس قله سماموس با ارتفاع 3050 تا 3726 متر از سطح دریا، مرتفع‌ترین قله مشرف به دریای خزر و بلندترین قلهٔ استان گیلان است که در شهرستان رودسر قرار دارد. این قله در جنوب کلاچای و رامسر، در مرز جنگل‌های شمال و دره اشکور واقع شده است. نام سماموس به معنی زیر آسمان می‌باشد و این کوه آسمانی مانند جزیره‌ای است که جنگل‌های بسیاری آن را احاطه کرده‌اند. در دامنه قله سماموس، پوشش جنگلی و در ارتفاعات بالاتر، چمنزارها و گل‌های کوهی و نوع خاصی ارس خزنده دیده می‌شود. حیوانات این منطقه عبارتند از خرس، روباه، خرگوش، عقاب و شاهین. همچنین گزارش‌هایی از وجود پلنگ و گراز نیز در این منطقه وجود دارد. روستای جواهردشت در نزدیکی قله سماموس واقع شده و در آن امکان شب مانی وجود دارد. در این روستا و مناطق اطراف آن دامداری رواج دارد. صعود به قله سماموس ممکن است با مشکلاتی نظیر مه‌آلود بودن منطقه همراه باشد و استفاده از راهنمای محلی یا GPS ضروری است. برای اجرای کامل برنامه صعود به این قله بیشتر از یک روز زمان در نظر بگیرید و صعود یک روزه نیازمند آمادگی جسمانی بالایی است. در مسیرهای منتهی به قله سماموس، به‌ویژه در شرایط مه‌آلود بودن هوا، احتمال وجود مار وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. مسیر رایج صعود به قله سماموس از جواهرده، یال شرقی و سیاهکند می‌گذرد. مسیرهای صعود دیگر شامل مسیر شمالی از رامسر، جواهرده، سیاه کند و گردنه جواهر دشت، مسیر شرقی از جنت رودبار، باغ دشت و رودبار کش، مسیر جنوب شرقی از رامسر، جواهرده، باغ دشت و لپاسر، مسیر شمال شرقی از رامسر، جواهر ده، سیاه کند، باغ دشت و رودبارکش و مسیر غربی از سیاهکلرود، جواهردشت و گردنه جواهر دشت می‌باشند. در مسیر صعود به قله سماموس از جواهرده، چشمه در مسیر وجود دارد. آخرین چشمه مسیر، چشمه‌ای با آب گوارا است که از بالا دست با استفاده از لوله پلی اتیلن تا آنجا کشیده شده است. در مسیر جنت رودبار نیز آبشاری وجود دارد که سرچشمه آن از کوه سماموس است. • قله شاهوار قله شاهوار با ارتفاع 3905 تا 3964 متر از سطح دریا، بلندترین قله البرز شرقی و بام استان سمنان است و مرز طبیعی بین دو استان سمنان و گلستان را تشکیل می‌دهد. این کوه در نزدیکی شهر شاهرود و در فاصله 25 کیلومتری شمال غربی این شهر قرار گرفته است. نام شاهوار در لغت به معنای «مانند شاه» یا «شاه گونه» می‌باشد و به دلیل اینکه بلندترین قله در منطقه است به این نام خوانده شده است. شکل قله به صورت مخروط خوابیده و مسطحی است و فقط از طریق خط الراس شمال شرقی به سایر ارتفاعات البرز شرقی می‌پیوندد. پوشش گیاهی شاهوار شامل زرشک، انواع گون، جارو علفی، زیره وحشی، نسترن وحشی، اُرس و گندمی می‌باشد. حیوانات این منطقه شامل خرس قهوه‌ای، کل و بز، گرگ، تشی، کبک دری و گراز می‌باشند. قله شاهوار در شمال شهرستان شاهرود و شرق روستای تاش جای گرفته است و دامنه‌های آن مراتع و محدوده چرای روستاهای ابرسج و نکارمن است. صعود به قله شاهوار از مسیرهای طولانی در بین قلل رشته کوه البرز می‌باشد و حدود 9.89 تا 19.31 کیلومتر مسافت دارد. با این حال درگیری فنی یا دست به سنگ جدی در مسیر صعود آن وجود ندارد و از نظر سختی می‌توان آن را با مسیر جنوبی دماوند یا علم کوه (از سمت حصارچال) مقایسه کرد. قله شاهوار معمولاً در طول سال پوشیده از برف است. مسیر رایج صعود به قله شاهوار از جبهه غربی، روستای تاش، معدن بوکسیت، دره خرسان و چشمه پیرمیشی می‌گذرد. مسیرهای صعود دیگر شامل مسیر جنوب غربی از روستای نکارمان (یال جنوب غربی)، مسیر جنوبی از روستای زرشک (یال جنوبی) و مسیر غربی از روستای تاش (چشمه میشی و گردنه پیر میشی) می‌باشند. برای دسترسی به روستای تاش باید از شاهرود به سمت آزادشهر حرکت کرده و در سه راهی مجن به سمت جاده مجن یا توسکستان و گرگان جدا شد. در مسیر صعود به قله شاهوار از جبهه غربی، چشمه پیرمیشی وجود دارد. همچنین چشمه خرسی نیز در این مسیر واقع شده است. در مسیر جنوبی (روستای حسنجون طالقان) نیز چندین چشمه از جمله چشمه اولنگ وجود دارد که آخرین چشمه در ارتفاع 3376 متری است. در منطقه و مسیر صعود پناهگاهی وجود ندارد، اما خانه کوهنوردان روستا مکانی مناسب برای شب مانی است. • قله گاوکشان قله گاوکشان با ارتفاع 3800 تا 3841 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان گلستان در شمال ایران و بخشی از رشته‌کوه البرز شرقی است. این قله در منطقه حفاظت شده جهان‌نما واقع شده و خط‌الراسی به طول 15 کیلومتر را تشکیل می‌دهد که مرز طبیعی بین استان گلستان و سمنان محسوب می‌شود. این قله در فهرست قلل طرح سیمرغ نیز جای دارد. گاوکشان در 37 کیلومتری جنوب گرگان و 6 کیلومتری جنوب شرقی روستای شاهکوه پایین قرار گرفته و سرچشمه رودهای سرتنگه، چهارده و آب ترودبان می‌باشد. پوشش گیاهی قله گاوکشان شامل شنگ، درمنه، پیچک، اسپند، چوبک، قدومه، بادام کوهی، زنبق، انواع گون، انواع اسپرس، مریم گلی، گل عروس، لاله، شقایق، فستوکا، پرند، شیر خشت، کلاه میر حسن، گز، کندرف جاشیر، ارس، نسترن وحشی و کاکوتی می‌باشد. از جانوران این منطقه هم می‌توان به قرقاول، شاهین، لاشخور، جغد، کلاغ، گنجشک، کبوتر، کبک، تیهو، بالابان، کل، بز، قوچ، میش، گراز، خرگوش، موش‌های دشتی، خارپشت، گربه وحشی، پلنگ و خرس اشاره داشت. شغل بیشتر مردم روستای شاهکوه سفلی دامداری و کشاورزی است و در فصل تابستان میزبان علاقه‌مندان بسیاری از مردم این سرزمین هستند. صعود به قله گاوکشان در دسته قله‌های با درجه سختی متوسط تا سخت قرار می‌گیرد و نیازمند آمادگی جسمانی خوب، تجربه کوهنوردی و آشنایی با مسیرهای کوهستانی است. مسیرهای صعود شامل بخش‌هایی با شیب تند، شن اسکی و صخره‌های سنگی هستند که صعود را چالش‌برانگیز می‌کنند. در فصل زمستان، به دلیل بهمن‌خیز بودن منطقه، صعود باید با احتیاط کامل و ابزار مناسب انجام شود. قله گاوکشان دارای دو مسیر رایج برای صعود است: مسیر اول از روستای شاهکوه سفلی آغاز می‌شود که در 65 کیلومتری جنوب شرقی شهر گرگان واقع شده است و پس از حدود 4 کیلومتر جاده خاکی به چشمه سنگ بن و سپس گردنه زین اسبی منتهی می‌شود و از آنجا تا قله مسیر ادامه دارد. مسیر دوم از شهر دیباج، واقع در 55 کیلومتری شمال دامغان، شروع می‌شود و به عنوان مسیر جنوبی صعود به گاوکشان شناخته می‌شود. در انتهای جاده خاکی مسیر صعود به قله گاوکشان، چشمه سنگ بن وجود دارد. در مسیر برگشت نیز جوی آب دیده می‌شود. در مسیر صعود پناهگاه یا جانپناهی وجود ندارد و در فصول گرم امکان برپا کردن چادر در انتهای جاده خاکی وجود دارد. • قله کینو قله کینو با ارتفاع 3701 تا 3761 متر از سطح دریا، در ارتفاعات زاگرس و در میانۀ استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری قرار دارد. این قله به عنوان بام استان خوزستان و بلندترین نقطه این استان محسوب می‌شود و در فهرست قلل سیمرغ قرار دارد. نام کینو به واسطه برف‌گیر بودن آن در زبان محلی به معنای انباشته شدن برف نو بر روی برف کهنه برمی‌گردد. دریاچه تمی نیز در پای همین کوه قرار دارد. پوشش گیاهی کوه کینو شامل انواع درختان بلوط، ارژن، کیکم، شن بلالیم، الف، گلخونگ، بنه، ستن، دره، بیدوحشی، گردو، انجیر، عناب زالزالک و تیره‌های مختلف گون، چویل، جو وحشی، نعناع، پونه، گزنک، پرسیاووشان، زنبق و والک و همچنین لاله‌های واژگون می‌باشد. حیوانات وحشی این منطقه شامل خرس قهوه‌ای، پلنگ، گرگ، خوک، بزکوهی، کفتار، خرگوش، روباه، عقاب، شاهین، کبک، اردک و مرغابی وحشی و نیز بلبل کوهی و سهره می‌باشند. کینو محل ییلاق کلیه عشایر دامدار استان‌های همجوار خود است. صعود به قله کینو به دلیل ارتفاع زیاد و وجود یخچال‌ها یکی از صعودهای سنگین و چالش‌برانگیز محسوب می‌شود و درجه سختی آن دشوار است. دو سوم ابتدایی مسیر شیب تند دارد و قسمت نهایی دارای شیب کم است. مسیر از 3000 متر به بالا فاقد پاکوب است و سنگچین‌ها در مسیر راهنما هستند. صعود به قله کینو در فصل‌های پرآب به دلیل نیاز به عبور از رودخانه ممکن است خطرناک باشد. متاسفانه درب پناهگاه صبح در حالت عادی قفل است. برای صعود به قله کینو چند مسیر وجود دارد. مسیر رایج صعود، مسیر شرقی است که از گردنه تاراز یا روستای لبد قابل دسترسی می‌باشد. مسیر جنوبی از تنگه آب سرده، مسیر شمال غربی از روستای احمدفداله از مسیر راه عشایری و مسیر شمالی از لیروک نیز امکان‌پذیر است. برای رسیدن به مبدا صعود از مسیر شرقی باید به استان چهارمحال و بختیاری، منطقه بازفت، شهر چمن گلی و سپس جاده مسجد سلیمان رفته و پس از حدود 130 کیلومتر به جاده فرعی روستای لبد وارد شد. دریاچه تمی که از آب برف پر می‌شود در پای کوه کینو قرار دارد. مسیر صعود به این قله فاقد چشمه یا منابع آب است و بهتر است آب کافی به همراه داشته باشید. قله کینو فاقد جانپناه و پناهگاه است. البته دسترسی به آب در ارتفاع 3100 متری (مسیر انحرافی صعود) نیز امکان‌پذیر است. • قله کان صیفی قله کان صیفی با ارتفاع 2910 تا 3050 متر از سطح دریا، بلندترین قله رشته کوه کبیرکوه و بام استان ایلام می‌باشد. رشته کوه کبیرکوه بخشی از کوهستان بزرگ زاگرس را تشکیل می‌دهد و غربی‌ترین رشته کوه در ایران است که از نزدیکی شهر ایلام شروع و تا استان خوزستان ادامه دارد. طول این رشته کوه در حدود 225 کیلومتر می‌باشد و قله کان صیفی در نزدیکی روستای چنارباشی قرار دارد. در دامنه شمالی کوه چشمه‌ای به نام صیفی وجود دارد و به واسطه این چشمه این قله نام کان صیفی را به خود گرفته است. پوشش گیاهی استان ایلام نیمه متراکم و بیشتر شامل گونه‌های بلوط، گیلاس وحشی (بلالوک)، ارژن، زالزالک و کِیکم است. در منطقه کبیرکوه نیز درختان بلوط به صورت گونه‌های غالب دیده می‌شوند. حیات وحش این منطقه شامل خرس قهوه‌ای، پلنگ، گربه وحشی، کاراکال، گرگ، شغال، روباه معمولی، کفتار، سمور، راسو، کل و بز، گراز، خرگوش، سنجاب ایرانی، خارپشت اروپایی، خارپشت گوش بلند، هامستر خاکستری و موش خانگی می‌باشد. کوه کینو که در نزدیکی کان صیفی قرار دارد، محل ییلاق کلیه عشایر دامدار استان‌های همجوار خود است. مسیر صعود به قله کان صیفی فاقد چشمه یا منابع آب و همچنین فاقد جانپناه و پناهگاه است. در مسیر صعود دو دست به سنگ متوسط وجود دارد و صعود به این قله برای برنامه یکروزه صعودی سنگین قلمداد می‌شود. بهترین زمان صعود به این قله در فاصله آذرماه تا اواسط بهار انجام می‌شود. برای صعود به قله کان صیفی دو مسیر معمول وجود دارد: مسیر شمالی از سوی روستای چنارباشی و مسیر جنوبی از طریق روستای چشمه پهن. برای صعود از مسیر جنوبی ابتدا باید به شهر ایلام رفته و از آنجا به سمت شهر ملکشاهی حرکت کرده و سپس راهی روستای چشمه پهن شد. مسیر شمالی از کنار سکونتگاه عشایری به سمت شمال دره و سپس به سمت شرق در میان درختان بلوط و ون ادامه یافته و در نهایت به یال واصل روستای کانی پان به قله می‌رسد. مسیر صعود به این قله فاقد چشمه یا منابع آب است. • قله اورین قله اورین با ارتفاع 3651 تا 3702 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان آذربایجان غربی و نماد شهر خوی به شمار می‌رود. این قله در 35 کیلومتری غرب شهر خوی و در حدفاصل بخش صفائیه و قطور واقع گردیده و در 15 کیلومتری مرز ایران و ترکیه قرار دارد. کوه اورین از دو قله اورین کوچک (3417 متر) و اورین بزرگ (3702 متر) تشکیل شده است. در عرف محلی به نام‌های ذکی داغ و ملامحمد داغ نیز معروف است و به زبان محلی اَورین به معنای ابری نام گرفته است زیرا بیش از نود درصد ابرهای بارانی، به ویژه در فصل بهار، از پشت این کوه پدیدار می‌شوند. پوشش گیاهی قله اورین شامل چمن‌زار طبیعی، خار، تیزک و گل‌های وحشی رنگارنگ می‌باشد. در ارتفاعات پایین‌تر، مراتع و چمنزارها گسترده شده‌اند و در مسیر صعود، دشت‌های رنگارنگ آلاله و شقایق و بوته‌های بابونه و بومادران سفید کم‌یاب دیده می‌شوند. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات وحشی قله اورین در دسترس نیست، اما با توجه به قرار گرفتن این قله در منطقه کوهستانی آذربایجان غربی، احتمال وجود گونه‌های جانوری مانند خرس، روباه، گرگ، کبک و تیهو در این منطقه وجود دارد. در مورد حیوانات اهلی این منطقه نیز اطلاعات دقیقی در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاهای حصار و بدلان در نزدیکی این قله، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. در مسیر صعود به قله اورین مشکل درگیری با سنگ و صخره وجود نداشته و صعود به سهولت انجام می‌پذیرد. با این حال، در مسیر، پیچ تند و سنگلاخی به نام گچی قیران (بز کشنده) وجود دارد، که صعب‌العبورترین پیچ مسیر است. بهترین زمان برای صعود به قله اورین و نیز تماشای طبیعت بکر و زیبای آن نیمه دوم خردادماه تا شهریور است. برای صعود به قله اورین سه مسیر اصلی وجود دارد: مسیر شرقی که رایج‌ترین مسیر است و از روستای حصار آغاز می‌شود و با عبور از دشت حصار و آبگیر گللر به قله می‌رسد. مسیر جنوبی از روستای گوگرد و یال جنوبی و مسیر غربی از روستای شریف آباد و یال غربی نیز برای صعود به این قله وجود دارند. برای دسترسی به روستای حصار می‌توان از طریق خوی به پسک و سپس بدلان رفت و از آنجا با نیسان به حصار رسید. تا ارتفاع حدود 2800 متری چشمه‌ها و جویبارهای فراوانی در مسیر صعود به قله اورین وجود دارد. پناهگاه خانه کوه اورین در روستای حصار قرار دارد و گنجایش آن حدود 70 تا 80 نفر است و برق دارد. • قله کمال (قوچ‌گلی) قله کمال با ارتفاع 3707 تا 3767 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان آذربایجان شرقی و بخشی از رشته‌کوه سهند به شمار می‌رود. این قله در محدوده شهرستان بستان‌آباد و در شمال روستای ثمر خزان قرار گرفته است. در بین کوهنوردان به کمال داغی شهرت دارد. منطقه سهند از نظر پوشش گیاهی و جانوری بسیار غنی محسوب می‌شود. دامنه‌های شمالی قله کمال با شیب ملایم توسط کوه‌های یانوق داغ (کوه سوخته) به جلگه تبریز منتهی می‌گردد. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات وحشی قله کمال در دسترس نیست، اما با توجه به قرار گرفتن این قله در رشته‌کوه سهند، احتمال وجود گونه‌های جانوری مانند قوچ و بز وحشی در این منطقه وجود دارد. در مورد حیوانات اهلی هم اطلاعاتی در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاهای اطراف، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. صعود به قله کمال نه کاملاً فنی است و نه غیر فنی و درجه سختی آن متوسط است. معمولاً مدت زمان پیمایش تا قله حدود دو ساعت و نیم به طول می‌انجامد. برای صعود به قله کمال معمولاً از مسیر پیست اسکی سهند استفاده می‌شود که در 5 کیلومتری بعد از پلیس راه تبریز تهران (جاده قدیم) واقع شده است. مسیر زمستانی (گرده‌ای) نیز وجود دارد که از روی یال شمال شرقی به قله می‌رسد. منطقه فاقد چشمه و جانپناه بوده ولی در کنار دریاچه قوچ گلی (در شمال قله) امکان برقراری کمپ وجود دارد. چشمه قوچ گلی دارای آب سرد و گوارایی می‌باشد. • قله شیرباد قله شیرباد با ارتفاع 3303 تا 3327 متر از سطح دریا، بلندترین قله رشته‌کوه بینالود و بام استان خراسان رضوی به شمار می‌رود. این قله در شمال روستای بوژان (شمال شرقی شهر نیشابور) و جنوب روستای زشک قرار گرفته است. اطلاعات دقیقی در مورد پوشش گیاهی قله شیرباد در دسترس نیست، اما ریواس از معروف‌ترین گیاهان این منطقه است. از جانوران منطقه شیرباد می‌توان به قوچ، روباه، پلنگ، میش، شغال و گرگ اشاره کرد. مراتع دامنه‌های بینالود برای چرای دام مورد استفاده قرار می‌گیرد. قله شیرباد معمولاً در طول سال بادهای شدیدی دارد و به همین دلیل به این نام خوانده شده است. مسیر صعود به قله معمولاً حدود 4 تا 6 ساعت به طول می‌انجامد و درجه سختی آن متوسط ارزیابی می‌شود. برای صعود به قله شیرباد چهار مسیر اصلی وجود دارد: مسیر جان‌پناه (شرقی) که رایج‌ترین مسیر است و از روستای زشک آغاز می‌شود و دارای جان‌پناهی در ارتفاع 3100 متری است. مسیر دره نهل (شرقی) که بدون عبور از جان‌پناه به قله می‌رسد و دارای چشمه‌ای به همین نام است. مسیر دره دولت‌آباد که کوتاه‌ترین مسیر است و از طریق گلبهار و روستای دولت‌آباد قابل دسترسی است و مسیر بوژان (غربی) که از روستای بوژان آغاز می‌شود و مسیری سرسبز است. در مسیر جان‌پناه چشمه‌ای وجود ندارد، اما در مسیر دره نهل چشمه نهل واقع شده است. در مسیر دولت‌آباد و بوژان اطلاعاتی در مورد دسترسی به آب در دسترس نیست. جان‌پناه شهید رضوی در ارتفاع 3100 متری مسیر شرقی قرار دارد. • قله تفتان قله تفتان با ارتفاع 3911 تا 3941 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان سیستان و بلوچستان و یک آتشفشان نیمه فعال است. این قله در 50 کیلومتری شمال شرقی شهر خاش واقع شده است. نام تفتان در زبان بلوچی به معنای گرم و سوزان است و دلیل آن خروج بخارات گوگرد از دهانه آن می‌باشد. قله تفتان دارای چهار قله به نام‌های چهل تن (بلندترین قله)، مادرکوه، صبح کوه و نرکوه و سه دهانه آتشفشانی است. پوشش گیاهی دامنه‌های تفتان شامل درختچه‌های کوهی، ارژن، بادام کوهی، گز، سیه چوب و بوته‌هایی مانند آویشن، کاسنی، ریواس و پونه می‌شود. در برخی منابع به وجود زیتون وحشی و بنه نیز اشاره شده است. در مناطق مجاور معدن طلا، پوشش گیاهی وجود ندارد. حیات وحش این منطقه شامل گرگ و شغال است. گزارش‌هایی از مشاهده خرس سیاه آسیایی در مناطق جنوب شرقی ایران از جمله کوه تفتان نیز وجود دارد. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات تفتان در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاها در نزدیکی این قله، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. صعود به قله تفتان معمولاً حدود 10 ساعت به طول می‌انجامد و درجه سختی آن متوسط ارزیابی می‌شود. به دلیل وجود گازهای گوگرد در دهانه آتشفشان، تنفس در قله ممکن است دشوار باشد. برای صعود به قله تفتان چهار مسیر اصلی وجود دارد: مسیر پناهگاه (جبهه غربی) که رایج‌ترین مسیر است و دارای پناهگاه صبح در ارتفاع 3250 متری است. مسیر روستای ترشاب (جبهه شرقی). مسیر روستای تمین (جبهه شمالی). مسیر دوراهی سنگان و روستای خنجک (جبهه شمال شرقی). در مسیر پناهگاه، چشمه‌های آب معدنی آغشته به گوگرد وجود دارد که قابل استفاده نیستند. در مسیرهای دیگر اطلاعات دقیقی در مورد دسترسی به آب در دسترس نیست. پناهگاه صبح در ارتفاع 3250 متری مسیر غربی قرار دارد. • قله بل قله بل با ارتفاع 3943 تا 3953 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان فارس و کوهستان سفید در منطقه زاگرس جنوبی است. این قله در جنوب شهرستان اقلید واقع شده است. نام بل در زبان پهلوی به معنای بلند است. پوشش گیاهی استان فارس شامل گیاهان دارویی و صنعتی مانند شیرین بیان، گل گاو زبان، کتیرا، آنغوزه و گون است. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات وحشی قله بل در دسترس نیست، اما با توجه به قرار گرفتن این قله در منطقه کوهستانی زاگرس، احتمال وجود گونه‌های جانوری مانند قوچ و میش در این منطقه وجود دارد. همچنین در مورد حیوانات اهلی این منطقه نیز اطلاعات دقیقی در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاها در نزدیکی این قله، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. صعود به قله بل معمولاً یک روزه انجام می‌شود و درجه سختی آن متوسط ارزیابی می‌شود. در مسیر صعود دو چشمه جاری است. برای صعود به قله بل مسیرهای متنوعی وجود دارد: مسیر دره لای شکفت (غربی) که برای صعود در هر فصلی مناسب است و از منطقه سردآب شروع می‌شود. مسیر دره زمستانه (شمال غربی) که دشوارتر است. مسیر دره ریواس (شمالی). مسیر چشمه لنگی (شمال شرقی) که از گردنه عصاری و چشمه لنگی شروع شده و به قله منتهی می‌شود. مسیر باغ ضرغامی (شرقی) که نسبتاً طولانی است. مسیر دره سبز (جنوبی) که از دشت نخودزار شروع شده و به پناهگاه ختم می‌شود. مسیر دره قبله (جنوب غربی) که برای صعود در زمستان مناسب‌تر است. در مسیر صعود به قله بل دو چشمه جاری است که یکی از آن‌ها در ارتفاع حدود 3100 متری قرار دارد و به سفید سنگ معروف است. جان‌پناهی نیز در جبهه غربی قله و در ارتفاع حدود 3550 متری وجود دارد. • قله پراو قله پراو با ارتفاع 3390 تا 3405 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان کرمانشاه و بخشی از رشته‌کوه زاگرس می‌باشد. این قله در شمال شرق شهر کرمانشاه واقع شده است. نام پراو در زبان کردی به معنای پرآب است و دلیل آن وجود چشمه‌های فراوان در این کوهستان می‌باشد. پوشش گیاهی منطقه پراو شامل بلوط، آلبالو وحشی، زالزالک، گلابی وحشی و بنه می‌باشد. حیات وحش این منطقه شامل خرس، روباه، شغال، گرگ، پلنگ، خرگوش و بز کوهی است. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات پراو در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاها در نزدیکی این قله، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. صعود به قله پراو معمولاً یک روزه انجام می‌شود و درجه سختی آن متوسط ارزیابی می‌شود. در مسیر صعود چشمه دوزری وجود دارد. مسیر رایج صعود به قله پراو از جبهه جنوبی و از روستای چالابه آغاز می‌شود و پس از عبور از تنگه چروبر به قله می‌رسد. در مسیر صعود به قله پراو چشمه دوزری در ارتفاع حدود 2600 متری واقع شده است. جان‌پناه پراو نیز در ارتفاع 3150 متری قرار دارد. • قله دومیر قله دومیر با ارتفاع 3400 تا 3505 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان مرکزی و یکی از قلل طرح سیمرغ کوههای ایران است. این قله در شهرستان دلیجان واقع شده است. نام دومیر در زبان محلی به معنای بلندچهره و باشکوه است. پوشش گیاهی قله دومیر شامل آویشن، انواع باریج، آنغوزه، درمنه، انواع گون، طره، گزنه، زرشک کوهی، زرین گیاه، پودنه و بومادران می‌باشد. حیوانات این منطقه شامل گراز، روباه، شغال، گرگ، خرگوش، انواع مار و آفتاب‌پرست می‌باشند. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات دومیر در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاهای اطراف، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. صعود به قله دومیر معمولاً یک روزه انجام می‌شود و درجه سختی آن متوسط ارزیابی می‌شود. در منطقه تنها یک چشمه به نام چشمه اوغان در دره بیدستان وجود دارد که آن هم خشک است. برای صعود به قله دومیر چهار مسیر اصلی وجود دارد: مسیر شرقی از طریق روستای نراق. مسیر غربی از طریق روستای مزوش و دره معدن که کوتاه‌ترین مسیر است. مسیر شمالی از طریق روستای نشلج که طولانی‌ترین مسیر است. مسیر جنوبی از طریق روستای قالهر. در منطقه تنها یک چشمه به نام چشمه اوغان در دره بیدستان وجود دارد که آن هم خشک است. در روستای مزوش یک خانه کوهنوردی با امکانات مناسب برای استراحت و شب‌مانی وجود دارد. • قله کوبری (یخچال) قله کوبری با ارتفاع 3586 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان همدان و کوهستان الوند است. این قله در جنوب دره مرادبیگ و شمال شهر سرکان واقع شده است. نام کوبری در زبان محلی به معنای محل زندگی کبک‌های فراوان است. پوشش گیاهی قله کوبری شامل گون زرد، گزنه، جاروبوته‌ای و گیاهان مرتعی می‌باشد. حیوانات این منطقه شامل بز کوهی (کَل)، خوک، کبک (زَرِچ)، عقاب، شاهین، خرگوش، روباه، گرگ و شغال می‌باشند. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات کوبری در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاها در نزدیکی این قله، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. صعود به قله کوبری معمولاً یک روزه انجام می‌شود و درجه سختی آن متوسط ارزیابی می‌شود. در طول مسیر چند چشمه وجود دارد و دسترسی به آب آسان است. برای صعود به قله کوبری سه مسیر اصلی وجود دارد: مسیر دره مرادبیگ که محبوب‌ترین مسیر است و از میدان دره مرادبیگ همدان آغاز می‌شود. مسیر گنجنامه که از دشت میشان عبور می‌کند و طولانی‌تر است. مسیر تویسرکان از باغ شهر سرکان آغاز می‌شود. در مسیر صعود چشمه‌های متعددی از جمله چشمه سنگ سفید و چشمه سرده وجود دارد. پناهگاه صاحب الزمان (پناهگاه یخچال) در ارتفاع 3200 متری مسیر شمالی واقع شده است. • قله شیرکوه قله شیرکوه با ارتفاع 4075 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان یزد و در مرکز ایران واقع شده است. این قله در جنوب غربی شهرستان تفت و در فاصله 50 کیلومتری یزد قرار دارد. نام شیرکوه به دلیل شباهت شکل آن به یک شیر خفته از دور می‌باشد. پوشش گیاهی شیرکوه شامل درختچه زرشک، سریش، آلیوم، خیارک، جاشیر و آویشن می‌باشد. حیوانات منطقه شیرکوه شامل قوچ و میش، آهو، کل، بز و گرگ می‌باشند. اطلاعات دقیقی در مورد حیوانات اهلی در ارتفاعات شیرکوه در دسترس نیست، اما با توجه به وجود روستاهای اطراف، احتمال وجود دامداری در این نواحی وجود دارد. صعود به قله شیرکوه معمولاً یک روزه انجام می‌شود و درجه سختی آن متوسط ارزیابی می‌شود. در مسیر صعود چهار چشمه وجود دارد. برای صعود به قله شیرکوه مسیرهای گوناگونی وجود دارد از جمله: دره سوسن، دره شمس، بردستان سانیچ، لابیدشیر، بیدکبکان، لابیدسرخ، لایخچال، لاگردو و آبریز که دارای دو مسیر فرعی به نام‌های دره نجیب و لاسرگون می‌باشد. رایج‌ترین مسیر صعود از روستای ده بالا آغاز می‌شود. در مسیر صعود چهار چشمه وجود دارد. جان‌پناهی نیز بعد از دره نجیب در ارتفاع 3522 متری و جان‌پناه قله در ارتفاع 4075 متری واقع شده است.